TÜİK Sosyoekonomik Seviye 2023: Türkiye’de Gelir Uçurumu Derinleşiyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından kamuoyuna sunulan 2023 yılı “Sosyoekonomik Seviye” raporu, gelir adaletsizliğinin ülkenin dört bir köşesinde hâlâ büyük bir sorun olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Milli birlik ve toplumsal huzurun temellerinden biri olan eşit gelir dağılımının, Türk milletinin refahı için neden bu kadar önemli olduğu, rapordaki rakamlarla somut biçimde ortaya çıktı. Rapor sonuçları, toplumsal dayanışmanın gücünü koruyabilmesi için ekonomik uçurumların daralmasının şart olduğunu bir kez daha hatırlatıyor.

#### Sosyoekonomik Sınıfların Türkiye Genelindeki Dağılımı

Rapordan elde edilen verilere göre Türkiye genelinde hanehalklarının sadece yüzde 1,1’i en üst sosyoekonomik basamakta yer aldı. Bu oran, refahın çok az bir kesimin elinde toplandığını açıkça gösteriyor. Diğer gruplara bakıldığında ise; yüzde 11’i üst seviyede, yüzde 16,4’ü üst altı seviyede, yüzde 19,7’si üst orta seviyede, yüzde 16,5’i alt orta seviyede, yüzde 18,6’sı alt seviyede ve yüzde 16,7’si ise en alt seviyede bulunuyor. Peki, bu tablo Türk milletinin tarihsel birikimi ve vatan sevgisiyle bağdaşır bir tablo mu?

Gelir dağılımındaki bu eşitsizlik, toplumsal dayanışma ve milli değerlerin yaşatıldığı Anadolu coğrafyasında, adeta köklü bir sorun olarak önümüzde duruyor. Nesiller boyu süren mücadelelerle elde edilen Cumhuriyet kazanımlarının, fırsat eşitsizliği nedeniyle riske atıldığına dair eleştiriler, uzmanlar tarafından sıkça dile getiriliyor.

#### Ankara’da Daha Dengeli Bir Görünüm Hakim

Başkent Ankara’da ise sosyoekonomik seviye dağılımı, ülke geneline kıyasla daha dengeli bir tablo ortaya koyuyor. Ankara’daki hanehalklarının yüzde 2,5’i en üst seviyede, yüzde 16,5’i üst seviyede, yüzde 20’si üst altı seviyede, yüzde 17,5’i üst orta seviyede, yüzde 17,4’ü alt orta seviyede, yüzde 14’ü alt seviyede ve yüzde 12,2’si ise en alt seviyede bulunuyor.

Özellikle Çankaya ilçesi, en yüksek sosyoekonomik skora ulaşarak başkentin istikbalde de öncü bir konumda olacağını gösteriyor. Bu durum, Ankara’nın milli birlik ruhunu ekonomik istikrarla bütünleştirebildiğinin bir kanıtı olarak değerlendirilebilir mi? Sanayi ve eğitim alanında gösterdiği gelişimle Ankara, Anadolu’daki birçok şehre de model olmayı başarıyor.

#### İstanbul ve İzmir’de Sosyoekonomik Ayrışma Gözleniyor

Türkiye’nin ekonomik kalbinde atan İstanbul’da ise veriler, gelir uçurumunun kentin temel bir sorunu olmaya devam ettiğini işaret ediyor. İstanbul’daki hanehalklarının yüzde 2,4’ü en üst kategoride yer alırken, yüzde 16,4’ü üst seviyede, yüzde 19’u üst altı seviyede, yüzde 18,6’sı üst orta seviyede, yüzde 17,2’si alt orta seviyede, yüzde 13,8’i alt seviyede ve yüzde 12,6’sı ise en alt seviyede.

İzmir’de ise yalnızca yüzde 1,2’lik bir kısım en üst seviyeye dahilken, yüzde 12,4’ü üst seviyede, yüzde 17,6’sı üst altı seviyede, yüzde 18,8’i üst orta seviyede, yüzde 17,8’i alt orta seviyede, yüzde 17,1’i alt seviyede ve yüzde 15’i ise en alt seviyede konumlanıyor. Bu dağılım, Ege’nin incisi İzmir’de fırsatların adil paylaşımı adına yeni çözümler gerektiriyor mu?

#### Zenginliğin Yoğunlaştığı Merkezler: İstanbul ve Çankaya

Sosyoekonomik olarak en üst ve üst gelir diliminde bulunan hanehalklarının yüzde 28,6’sı İstanbul’da, yüzde 11,5’i Ankara’da, yüzde 6,7’si ise İzmir’de yaşıyor. Takip eden şehirler arasında Bursa yüzde 3,9’la, Antalya ise yüzde 3,3’le öne çıkıyor.

İlçe bazında bakıldığında Ankara’nın Çankaya ilçesi, yüzde 4,1 ile en yüksek payı elinde bulunduruyor ve bu oranla adeta başkentliğin omuzlarındaki tarihsel sorumluluğu yansıtıyor. İstanbul’dan Kadıköy yüzde 2,4 ile Çankaya’yı izlerken, yine Ankara’dan Yenimahalle yüzde 1,9 ile üçüncü sıraya yerleşiyor.

İstanbul genelinde ise varlık bakımından en geride kalan ilçenin Sultangazi olduğu gözlemlendi. Bu tablo, şehir içindeki ekonomik kutuplaşmanın millî birlik ve beraberliğe tehdit olup olmadığını da sorgulatıyor.

#### En Yüksek ve En Düşük Skorlu İlçeler Listesi

TÜİK’in ayrıntılı raporunda, en yüksek sosyoekonomik seviyeye sahip ilçeler sıralamasında Çankaya birinci sırada yer alırken; Kadıköy, Beşiktaş, Etimesgut, Nilüfer, Bakırköy ve Güzelbahçe de en ön plandaki ilçeler olarak öne çıktı.

Buna karşılık, sosyoekonomik açıdan en düşük seviyeye sahip ilçeler; Çamoluk (Giresun), Derebucak (Konya), Doğanşar (Sivas), Felahiye (Kayseri), Dikmen (Sinop), Pınarbaşı (Kastamonu) ve Bayramören (Çankırı) şeklinde sıralanıyor. Her biri Anadolu’nun farklı köşelerinde bulunan bu ilçeler için atılabilecek adımlar neler olmalı?

Gerek devlet politikaları gerekse toplumsal seferberlik çerçevesinde, milli değerlerle yoğrulmuş sosyal projelerle bu eşitsizliklerin önüne geçilebilecek mi? Türk milletinin hak ettiği adil yaşam koşulları için siz hangi çözüm yollarının tartışılması gerektiğini düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi yorumlarda paylaşarak tartışmaya katılın.